ارزیابی و تعیین شاخص جامع خشکسالی منابع آب زیرزمینی، مطالعه موردی: حوضه آبریز زاینده رود

در سال‏های اخیر با وقوع خشکسالی‏های متوالی و کاهش منابع آب سطحی در رودخانه‏ها و مخازن سدها، رویکرد استفاده روزافزون از منابع آب زیرزمینی در اغلب مناطق کشور منجمله مناطق مرکزی توسعه یافته و باعث ایجاد مشکلاتی در برنامه ریزی و بهره برداری از منابع آب شده است، تا جایی که در برخی مناطق ایران از جمله حوضه ی آبریز زاینده رود سطح سفره های آبهای زیرزمینی به شدت افت کرده است (بین 2 تا 12 متر در آبخوان های مختلف در طی سال آبی گذشته). این مطالعه برروی آبخوان‏های حوضه آبریز زاینده رود انجام گرفته است. در سال‏های اخیر به علت کاهش منابع آب سطحی، این حوضه با افزایش شدید در استفاده از آب‏های زیرزمینی مواجه شده است که به تبع آن سطح آب زیرزمینی در اکثر آبخوان‏های این حوضه به صورت چشمگیری افت پیدا کرده است. تا به حال شاخص های خشکسالی متعددی جهت پیشبینی و تعیین شدت خشکسالی ارائه شده است، اما شاخص جامعی جهت برآورد شدت خشکسالی آب‏های زیرزمینی ارائه نشده است. در این پایان نامه با استفاده از داده های سال‏های آبی (1390-1374)، با بهره-گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) پارامترهای تعیین شاخص جامع خشکسالی آب‏ زیرزمینی (igdi) محاسبه شده است و به مقایسه ی این شاخص با شاخص منبع آب زیرزمینی (gri) پرداخته شده است. شاخص پیشنهادی در این پایان‏ نامه دربر گیرنده‏ پارامترهای اصلی خشکسالی در دو گروه پارامترهای استاتیک و دینامیک می‏باشد. پارامترهای استاتیک شامل خصوصیات خاک در سه لایه ی سطحی، غیراشباع و اشباع، هدایت هیدرولیکی، کاربری اراضی و پارامترهای دینامیک شامل حجم بارش نفوذی به آبخوان، ضخامت لایه ی اشباع، حجم آب رهاشده از سد ذخیره‏ای بالادست، هدایت الکتریکی و سطح پیزومتریک لایه آبدار می-باشد.به دلیل طولانی بودن فرآیند نفوذ و تغذیه آب‏های زیرزمینی ناشی از بارش، فاصله زمانی بین خشکسالی هواشناسی و خشکسالی آب‏های زیرزمینی به لحاظ وضعیت بحرانی آن‏ها دیده می‏شود. از اینرو انتخاب شاخصی جامع جهت تعیین شدت آسیب‏پذیری آب‏های زیرزمینی در مقابل خشکسالی در راستای برنامه ریزی و مدیریت خشکسالی این حوضه کمک شایانی خواهد کرد.